Гепатит с нинг давоси борми

Gepatit C — gepatit C virusi sabab jigarning yallig’lanishidir. Gepatit so’zi yunoncha «hepar» — jigar va «itis» — yallig’lanish so’zlaridan olingan. Dori, toksinlar, zahar, spirtli ichimliklar, allergik reaktsiyalar, autoimmun kasalliklar faqat gepatitning o’ziga sabab bo’lishi mumkin, lekin virusli gepatitlar quyidagi viruslar tomonidan qo’zg’atiladi:

Gepatit A virusi
Gepatit B virusi
Gepatit C virusi

Bulardan boshqa gepatit viruslari ham mavjud, lekin asosan bu uchta turi uchraydi. Bundan tashqari, boshqa, gepatitga oid bo’lmagan viruslar ham gepatitning rivojlanishiga hissa qo’shishi mumkin. Masalan OIV, sitomegalovirus, EB virusi.

Gepatit C nima?

Kasallikning ikkita kechish turi farqlanadi: o’tkir va surunkali. O’tkir gepatit C ning rivojlanishi virus bilan zararlangandan keyin boshlanadi. Bu vaqtda ko’pchilik kasallanganlarda hech qanday belgilar kuzatilmaydi. Taxminan 50- 80% zararlangan insonlarda kasallik keyinchalik esa surunkali gepatit C shakliga o’tadi. Surunkali bosqich o’n yillar davomida shakllanadi va u ham hech qanday alomatlarsiz kechishi mumkin. Agar kasallik davolanmasa, bemor oxir-oqibat jigar kasalliklariga duchor bo’ladi va kasallik tashuvchisiga aylanadi.

Gepatit C ning bir necha genotipli turlari uchraydi. Ular 1a, 1b, 2, 3, 4, 5 va 6 ga bo’linadi. Bu genotiplar o’rtasidagi farq kasallikni davolashda muhim o’rin tutadi (dori turi, dozalari va davolash muddati).

Gepatit C belgilari

Kasallikning turli bosqichlarida ma’lum bir alomatlari seziladi.

O’tkir gepatit C belgilari va alomatlari

O’tkir bosqichda 65% insonlarda aniq belgilar kuzatilmaydi. Kasallik rivojlanib borishi bilan belgilar ham yaqqolroq namoyon bo’la boshlaydi (2-26 haftadan so’ng) va 2-12 hafta davom etadi. Ular:

Qorinning yuqori qismidagi og’riq, ayniqsa o’ng tarafda;
Siydik rangining to’q bo’lishi;
Rangsiz axlat (oqimtir);
Sariqlik (teri va ko’z sarg’ayishi);
Ko’ngil aynishi va ichak faoliyatining buzilishi;
Charchoq;
Biroz isitma va titroq;
Mushaklardagi og’riq;
Ishtaha yo’qolishi;
Kayfiyatning tezda o’zgarishi;
Bo’g’imlardagi og’riq.

Surunkali gepatit C belgilari va alomatlari

Surunkali bosqichida bemorlar odatda, aniq belgilarsiz holda yillar davomida yashaydilar. Bu ba’zan «faoliyatsiz» yoki «yashirin» gepatit C deb ataladi. Natijada yallig’lanish va chandiq (jigar sirrozi) bilan birga faol surunkali gepatit rivojlanadi. Kasallik davolanmasa, jigar sirrozi, jigar yetishmovchiligi va jigar saratoni (gepatosellyulyar saraton) va hatto o’limgacha olib borishi mumkin. Surunkali gepatit C belgilari:

Zaiflik va charchoq;
Ko’ngil aynishi;
Ishtaha yo’qolishi;
Mushak va bo’g’imlardagi og’riq;
Vazn yo’qotish.

Surunkali gepatit C jigar yetishmovchiligiga (jigar dekompensatsiyasi) olib kelgani bois qo’shimcha alomatlar kuzatiladi:

Siydik rangining to’q bo’lishi;
Sariqlik (teri va ko’z sarg’ayishi);
Qichish;
Suyuqlik to’planishidan kelib chiqadigan qorindagi shishlar;
Suyuqlik to’planishi tufayli oyoq shishishi;
Qon qayt qilish;
Umumiy qorin og’rig’i.

Jigar zararlanganda u o’z funktsiyalarini bajara olmaydi. Jigar funktsiyalari qondagi zaharli birikmalarni parchalash, infektsiyalar bilan kurash, dori vositalarini parchalash, ba’zi muhim oqsillarni sintez qilish, qon ivish omilini ishlab chiqish va vitamin, mineral, yog’ va uglevodlarni depo qilib saqlashdir.

Gepatit C qanday yuqadi?

Gepatit C virus bilan kasallangan shaxsdan boshqa shaxsga yuqadi. Virus hayvonlar yoki hasharotlardan yuqmaydi.

Gepatit C virusi asosan qonda va zararlangan kishining o’ziga xos boshqa tana suyuqliklarida oz miqdorda mavjud. Virus hozirda eng ko’p inyektsiya uchun ishlatilgan igna almashinuvi sabab yuqadi. 1990 yilga qadar virus, odatda, qon quyish orqali yuqgan. Hozirda qon quyish orqali yuqishi xavfi deyarli yo’q, donorlik qoni avvalo tahlil qilinadi.

Gepatit C ning yuqishi ba’zan infektsiya nazorat qilish protokollariga rioya qilinmangan kasalxona va klinikalarda, sog’liqni saqlash muassasalarida sodir bo’ladi. Bunday vaqtda tibbiyot hodimlari nosteril asbob qo’llashi yoki igna orqali sog’lom insonga virusni yuqtirishi mumkin.

Virus yuqishining yana bir yo’li bu zaralanib bo’lgan donor a’zosini boshqa insonga ko’chirib o’tkazilishidir. Hozirgi paytda zararlangan organlarni ko’chirib o’tkazish eng so’nggi va boshqa umid qolmaganda chora sifatida qaraladi.

Kundalik hayotda

Virus jinsiy aloqa yo’li bilan yuqishi mumkin, lekin bu kamdan-kam hollarda kuzatiladi. Og’izda jarohatlar yoki yaralar bo’lganda o’pish orqali yuqishi mumkin, lekin bu ilmiy isbotlanmagan. So’lakda virus uchramaydi, albatta agar so’lakda qon bo’lmasa. Shaxsiy gigiena vositalari, masalan tish cho’tkasi va ustaralar umumiy ishlatilganda virus yuqishi mumkin.

Virus bilan yangi tug’ilgan chaqaloq onasi orqali zararlanishi mumkin. Istisnolar, ona qonida virus uchramasa. Ona suti orqali gepatit C uzatilishi qayd qilinmagan.

Tatuirovka urish orqali ham virus uzatilishi qayd qilingan, zero ko’pchilik salonlarda sterilizatsiyaga amal qilinmaydi. Gepatit C oziq-ovqat, suv orqali yuqmaydi.

Qanday qilib zararlanishni oldini olish mumkin?

Kasallikka qarshi hech qanday vaktsina kashf etilmagan. Zararlanishni oldini olish uchun:

Jinsiy aloqa vaqtida himoyalanish;
Boshqa insonning shaxsiy gigiena asboblaridan foydalanmaslik;
Go’zallik salonlari va tatu salonlarda e’tiborli bo’lish, ularning asboblarida har xil viruslar, jumladan OIV yoki gepatit C virusi uchrashi mumkin;

Gepatit C ni tashxislash

Gepatit C bemorni so’roq qilish, puxta jismoniy ko’rik va laborotoriya tahlillari yordamida aniqlanadi. Shifokor kasallik belgilari qancha vaqt davom etayotganini aniqlashtiradi. Shuningdek xavf omillari tarixi haqida so’rashi mumkin, ularga:

Qon quyish;
Sayohat;
Gemodializ;
Pirsing va tatuirovkalar;
Gepatit C bilan kasallangan inson bilan aloqa kiradi.

Laboratoriya va qon tahlili

Laboratoriya qon tahlili kasal qonidagi turli moddalarni, fermentlar sonini aniqlash, jigar funktsiyasini baholash va gepatit C ga qarshi antitanalarni topish uchun amalga oshiriladi. Agar tahlillar virus borligini aniqlasa, bemor qonidagi virusning genetik materiali miqdori aniqlanadi. So’ngi tahlil natijasi davolash tartibini belgilashda muhim hisoblanadi va jarayonni nazorat qilishga yordam beradi.

Boshqa tahlillar

Kasallikka tashxis qo’yilgandan keyin bemorda jigar fibrozi yoki sirrozi alomatlari bor-yo’qligini tekshiruvchi tahlillar o’tkazilishi mumkin. Bu jigar to’qimasi biopsiyasi yordamida amalga oshiriladi va mikroskop ostida jigar hujayrasi tekshirib ko’riladi. Jigar biopsiyasi bugungi kunda kamdan-kam hollarda amalga oshiriladi, chunki noinvaziv testlar ko’proq samarali, oson va arzonroqdir.

Jigar fibrozini ultratovush tekshiruvi va MRT yordamida aniqlash mumkin. Bundan tashqari, turli xil qon tahlillari yordamida yallig’lanish darajasi va fibroz mavjudligini oldindan aniqlash mumkin. Asosan qon tahlili virus genotipini aniqlash uchun keng foydalaniladi. Shuningdek, bemorda OIV, gepatit A va B bor yoki yo’qligini aniqlash lozim, chunki ular kasallikni davolashda qiyinchilik tug’dirishi mumkin.

Gepatit C ning davosi bormi?

Eng so’nggi viruslarga qarshi preparatlar bilan ko’pchilik kasallarda gepatit C ning eng ko’p tarqalgan turlarini butunlay davolash imkoni mavjud.

Qanday davolanadi?

So’nggi yillarda gepatit C kasalligini davolash keskin o’zgardi. 2016 yil yanvar oyida FDA bir martalik Elbasvir va Grazoprevir birlashmasidan iborat Zepatier nomli preparatni tasdiqladi. Bu preparat kasallikni deyarli 100% davolashga qodir ekanini namoyish etdi. Bundan oldin eng kuchli preparatlar bu 8-12 haftadan so’ng eng odamlarda kasallik belgilarini yo’qotadigan «Harvoni» deb nomlangan, «Sofosbuvir» va «Ledipasvir» dan iborat preparat edi. U preparat bemorlarda charchoq va bosh og’rig’iga sabab bo’lar edi.

Tibbiyot olamida yangiliklar

Yaqinda kashf qilingan dorilar :

Ombitasvir-Paritaprevir-Dasabuvir-Ritonavir (Viekira Pak);
Ombitasvir-Paritaprevir-Ritonavir (Technivie);
Daklastavir (Daklinza).

Bu preparatlar interferon talab qilmaydi va kam vaqt ichida ko’p odamlarni davolaydi. Dastlabki ikki dorilar faqat kasallik rivojlanishining erta bosqichlarida tavsiya etiladi, chunki ular jigarga jiddiy zarar yetkazishi mumkin. Bu dorilar juda qimmat turadi.

Buning o’rniga shifokor Botseprevir (Victrelis), Simeprevir (Ossio), Sofosvivir (Sovaldi) yoki Telaprevir (Incivek) kombinatsiyasi bilan Interferon birlashmasini tavsiya qilishi mumkin.

Interferon va Ribavirin gepatit C ni davolash asosiy vosita edi. Ular charchoq, shamollash belgilari, kamqonlik, teridagi toshmalar, ruhiy tushkunlik, ko’ngil aynishi va diareya kabi nojo’ya ta’sir chaqirishi mumkin.

Davolash virus genotipiga qarab o’zgaradi. Eng keng tarqalgan turi 1 genotip gepatit C virusidir, undan keyin 2 va 3 genotip, ularning ortidan 4, 5 va 6 uchraydi.

Preparatlarning nojo’ya ta’siri qanday?

Dorilarning eng keng tarqalgan nojo’ya ta’siri quyidagilardir:

Grippdagi kabi alomatlar;
Charchoq;
Soch to’kilishi;
Kamqonlik;
Fikrlash bilan bog’liq muammolar;
Asabiylashish;
Depressiya.

Bugungi kunda mavjud bo’lgan va keng foydalaniladigan virusga qarshi dorilarga:

Simeprevir (Ossio);
Paritaprevir / ritonavir (har doim birga);
Ledipasvir;
Ombitasvir;
Daklatasvir (Daklinza);
Sofosbuvir (Sovaldi);
Dasabuvir kiradi.

Ulardan ba’zilari (qavs ichida nomi yo’q dorilar) kombinatsiyalangan holda uchraydi, masalan:

Ombitasvir, Paritaprevir / Ritonavir (Technivie);
Ombitasvir, Paritaprevir / Ritonavir va Dasabuvir (Viekira Pak);
Ledipasvir, Sofosbuvir (Harvoni).

Gepatit C ning kishi hayotiga ta’siri

Ko’p odamlar bu kasallik bilan yashashadi. Agar sizda kasallik mavjud bo’lsa, o’zingizga va boshqalarga yordam berish uchun bir necha muhim narsalarga amal qilishingiz lozim :

Parhezga amal qiling va ko’proq dam oling;
Spirtli ichimliklar qabul qilmang;
Jigarni zararlovchi dorilarni qabul qilmang (shifokor tomonidan aniqlanishi mumkin);
Agar olmagan bo’lsangiz gepatit A va B ga qarshi vaktsina oling.

Boshqa birovga infektsiya yuqtirmaslik uchun quyidagi chora-tadbirlarga amal qiling:

Boshqalar bilan tish cho’tkasi yoki ustarani baham ko’rmang;
Boshqalarga sizning qoningiz bilan aloqa qilishga yo’l qo’ymang;
Jinsiy aloqa paytida himoyalaning;
Go’zallik salonlarida sizni qoningiz o’tishi mumkin bo’lgan amallarni qildirmang (manikyur, tatuaj);
Sizning kasalligingiz haqida yaqinlaringiz bilishi kerak, zero ular ehtiyot choralariga amal qilishadi.

Homiladorlik paytida gepatit C

Gepatit C homiladorlik davrida va tug’ruq davomida onadan bolaga yuqishi mumkin. Kasallikka qarshi antitanalari bo’lgan onalardan faqat 2% hollarda farzandiga yuqishi kuzatiladi. Qonida gepatit C virusi uchragan hollarda esa 5%. Ona OIV bilan zararlangan bo’lsa, uzatish xavfi deyarli 20% ni tashkil etadi.

Siz davolanishingiz kerak-kerakmasligini shifokor bilan maslahatlashishingiz kerak. Gepatit C kasalligini davolash faqat mutaxassis tomonidan to’g’ri olib borilishi mumkin.

Gepatit C o’limga olib keladimi?

Kasallik ikki holatda fojiali yakun yasashi mumkin:

Gepatit C rivojlanaversa va kasallik davolanmasa jigar yetishmovchiligiga, u esa oz navbatida o’limga olib keladi;
Agar gepatit C sababli jigar saratoni (gepatosellulyar saraton) rivojlansa.

Lekin so’nggi tadqiqotlar va kashfiyotlar sababli yildan-yilga gepatit C sabali yuzaga keladigan o’lim hollari kamayib bormoqda.

Источник

Бир неча йил аввал сурункали гепатит С давоси йўқ хасталик ҳисобланар эди: мавжуд дори воситалари ҳаммага ҳам ёрдам бермас, даво курсини ўтишга қарор қилганларнинг аксарияти эса салбий асоратлар туфайли уни охиригача етказа олмас эди.

Бироқ охирги йилларда вирусдан оғриқсиз ва эҳтимол уч ой ичида қутулиш имконини берувчи янги воситалар пайдо бўлди. Шунга қарамасдан, кўпчилик одамлар гепатит С дан азият чекишда давом этмоқда: кимдир бу касалликка чалинганидан бехабар, кимдир даволаш курси тахминан кичикроқ шаҳардаги бир хонали уйнинг нархи билан тенг эканлиги учун. Meduza нега гепатит С ни ҳар бир киши ёдда тутиши ва ушбу ташхис қўйилганда қандай йўл тутиши лозимлиги ҳақида ҳикоя қилади.

Гепатит с нинг давоси борми

Фото: Meduza

Гепатит С аниқ статистикаси йўқ жиддий хасталиклардан бири ҳисобланади. Уни стоматологда юқтириб олиш мумкин, 20 йил давомида ҳеч қандай асоратсиз хасталикни бошдан кечириш ва фақат 40 ёшларга келганда кутилмаганда сирроз ҳақида хабар топиш мумкин.

Аввал гепатит С ҳақида нимадир билганлар унинг ҳеч бир касаллик белгисисиз сирроз ва ўлимга олиб келишини ҳисобга олиб, уни «хушмуомала қотил» деб атаган. Бироқ 2013 йилдан фармкомпаниялар 100 кишидан 90 нафарига вирусдан халос бўлиш имконини берувчи дори чиқара бошлади. Бунгача фақат интерферонлар ёрдамида даволаниш мумкин бўлиб, у келтириб чиқарадиган асоратлар туфайли инсон ҳаётдан ярим-бир йилга узилиб қолар, бундай муолажа 40—80 фоиз ҳолатлардагина муваффақиятли якунланар эди. Кимлар учундир бундай даво муолажасини қабул қилиш мумкин эмаслиги туфайли улар фақат жигарини кузатиб юриш ва сиррозга чалинмасликка умид қилиш билан кифояланар эди. Янги дори воситаси Россияда аллақачон рўйхатдан ўтказилган бўлиб, бир курси 900 минг рубль атрофида туради.

«Мен спортчиман, ичмайман, чекмайман»

Америка профилактика бўйича ишчи гуруҳи (U.S. Preventive Services Task Force) гепатит С ни юқтириб олиш хавфи мавжуд бўлган барчани унга текширишни тавсия қилади.

«2013 йилда акция ўтказдик: биз барча истовчиларга текин текшириш ўтказдик. Бир йилдан сўнг бу тажрибани такрорлашга қарор қилдик. Лаборатория ходимларидан бирининг ҳикоя қилишича, бир ҳомиладор қиз йигити билан анализ топшириш учун келган. Йигитга ҳам гепатитга текин текширишдан ўтиш таклиф этилганда, у ‘Мен спортчиман, ичмайман, чекмайман’, деб текширишдан ўтишдан бош тортган. Бироқ уни кўндиришганда, унда гепатит С аниқланган ва у вирусни қаердан юқтириб олганлиги ҳақида ҳеч қандай маълумотга эга бўлмаган», — дея ҳикоя қилади «Гепатитга қарши бирга» ташкилоти вакили Никита Коваленко.

Британия Соғлиқни сақлаш миллий хизмати қулоғини тештирган, пирсинг ёки татуировка қилдирган, стерилланмаган асбоблар билан акупунктура ёки электроэпиляция жараёнидан ўтган барчага гепатит С га текширишдан ўтишни тавсия қилади. Асбобларнинг стерилланган-стерилланмаганлигини эса текшириб кўришнинг деярли имкони йўқ. Бироқ қоидаларга амал қилинганлигини тахмин қилиш мумкин бўлган иккиламчи белгилар мавжуд.

«Асбоблар автоклавдан олиниши лозим. Пергамент қоғозчаси ёки пакетчаси бир мартадан ортиқ қўлланувчи тиббий материалга тўғри ишлов берилгандан кейин фойдаланиладиган махсус ўрамдир», — дея аниқлик киритади гепатолог Марина Майевская. Ўрам сизнинг кўз ўнгингизда очилиши керак. Агар мутахассис асбобларни шунчаки спирт билан артаётган бўлса, буни ишлов бериш деб аташ мумкин эмас. Агар маникюр мижознинг уйида қилинаётган бўлса, мижознинг шахсий асбобларидан фойдаланилиши лозим.

Касалликни юқтириб олиш ва мазкур ташхисни қўйиш ўртасида узоқ вақт ўтиб кетиши туфайли уни қаерда юқтириб олганликни аниқлаш ва вирус ўчоғига қарши нимадир қилиш деярли имконсиз.

Гепатит С жинсий алоқа давомида ҳам ўтиши мумкин, бироқ бунинг эҳтимоли жуда паст бўлганлиги туфайли Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти ушбу инфекцияни жинсий йўл билан юқадиган касалликларга киритмайди ҳам.

Миллионга тенг дори воситаси

Инсоният вакцинациясиз халос бўладиган биринчи инфексион хасталик гепатит С бўлиши мумкин. 1990 йиллардан буён гепатит С интерферон инъекциялари ёрдамида даволаб келинган. Бироқ у келтириб чиқарадиган нохуш асоратлар туфайли кўпчилик даво муолажасини тўхтатиб қўяр эди.

Тўғридан-тўғри вирусга қарши курашувчи дори воситалари бундай нохуш ҳолатларни юзага келтирмайди — киши даволаниш чоғида ҳам иш қобилиятини йўқотмайди.

Сотувда бор дори воситаларининг қиймати туфайли кўпчилик беморлар уларни харид қила олмайди. Мисол учун, АҚШда гепатит С га қарши янги дорининг 12 ҳафталик курси 94,5 минг доллар туради.

Гепатит с нинг давоси борми

Фото: Meduza

Гепатит С аниқланган беморларни тиббий ходимлар маъносиз равишда ҳуқуқларини чеклайди. Кўпинча тиббий ходимлардан, айниқса, стоматологлардан вирусни юқтириб олмаслик учун бундай мижозларни қабул қилмасликка ҳаракат қилиши ҳақида эшитиш мумкин. Бироқ бундай беморларга ёрлиқ ёпиштиришга рухсат берувчи ҳеч қандай норматив ҳужжат йўқ.

Ҳар қандай тиббиёт ходими бемор билан ишлай туриб, ўзи вирусни юқтириб олмаслик ва бошқалар учун инфекция манбасига айланмаслик учун санитария-эпидемия режимига қатъий амал қилиши лозим. Мижоз ташқи томондан қанчалик соғлом кўринмасин, шифокор у билан касалликка чалинган бемор билан ишлаган каби ишлаши лозим. Ахир, ҳақиқатан ҳам, гепатит С га чалинганидан бехабар миллионлаб кишилар мавжуд.

Источник

Гепатит с нинг давоси борми

Ушбу ўлим даражадасидаги хавфли инфекциядан 90 фоизгача беморлар қутула олишади. Асосийси — даволанишни бошлашга кеч қолмаслик.

Гепатит С — энг айёр касалликлардан биридир. Уни бекорга «мулойим қотил» деб аташмайди: кўпинча у йиллаб, ҳаттоки ўн йиллаб ўзини сездирмайди. Ўзини танитишни бошлаганда эса жуда кеч бўлади.

Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, гепатитнинг С тури билан ер юзининг 70 миллиондан ортиқ кишиси азият чекади. Ушбу инфекция ва у билан боғлиқ асоратлар натижасида йилига 400 мингга яқин инсон вафот этади.

Гепатит С ва унинг хавфи нима?

Жигарнинг гепатоинфекциялардан бири бўлган С гуруҳи вируси билан яллиғланишига Гепатит С касаллиги деб айтилади. Бошқа гуруҳдаги вируслар ҳам мавжуд, бироқ улар сездирмасдан зарарламайди.

Аксарият ҳолларда С-вирус қон орқали юқади. Бундан ташқари, зарарланиш кундалик ҳаёт тарзида ҳам содир бўлиши мумкин. Масалан, маникюр жараёнида сиздан олдинги мижоз учун ишлатилган асбобларни етарлича стерилламаслик нохуш ҳолатни келиб чиқишига сабаб бўлиши эҳтимоли юқори.

Сўнгра, инсон ўзида ҳеч қандай ғайритабиий аломатларни сезмайди. Вирус жигарни деярли сездирмаган ҳолатда қамраб олади. Айнан шу сабабли гепатит С’нинг сурункали тури билан оғрувчи беморларнинг 50 фоизи касаллик ҳақида ҳаттоки ўйлаб ҳам кўрмаган бўлишади. Бу орада у ривожланиб боради.

Гепатит С жигар раки ривожланишининг асосий сабабидир.

Американинг касалликни назорат қилиш ва олдини олиш Маркази маълум қилишича, гепатит С билан хасталанган одамларда:

жигар фаолиятининг сурункали бузилишлари ривожланади, хавф — 60-70 фоиз;
жигар циррози юзага келади (одатда бу зарарланишдан 20-30 йил ўтиб рўй беради), хавф — 10-20 фоиз;
жигар етишмовчилиги кучаяди, хавф — 3-6 фоиз;
жигар раки аниқланади, хавф — 1-5 фоиз.

Ижобий ҳолатлар ҳам мавжуд: тахминан 15-25 фоиз беморлар ўз-ўзидан давога эришади. Баъзида у билан касалланганини билмаган ҳолда ҳам вирусдан қутулиб кетиш ҳоллари учрайди. Шифокорлар буни тўсатдан вирусдан тозаланиш деб аташади ва унинг сабаби аниқланмаган.

Бироқ сиз қайси гуруҳга кирасиз — ўзини ўзи даволаганларми, циррозга йўлиққанларми ёки ундан ҳам ёмонроқ — буни олдиндан айтиш мушкул. Яхшиси, таваккалчилик қилмаган маъқул.

С гепатити қандай аниқланади?

Касалликнинг икки даври мавжуд: ўткир ва сурункали. Биринчиси зарарланишдан кейинги 1-6 ойларда бошланади ва 2 ҳафтадан 12 ҳафтагача чўзилади. Шу вақт давомида яширинган вирус ўз белгиларини беради.

Аксарият беморларда (80 фоизгача) оғир давр мутлақо аломатларсиз ўтади.

Аниқ белгилар мавжуд бўлиши мумкин. Аммо улар кўп ҳолларда одатий ҳолсизлик билан кечгани сабабли шамоллаш ёки кучли чарчаш деб тахмин қилиниши мумкин.

Гепатит С’нинг оғир даврини қандай аниқлаш мумкин?

Қуйида нисбатан кенг тарқалган аломатларини келтирамиз:

Қорин соҳасида қаттиқлик. Одатда ўнг тарафда, қовурға остида;
Сариқ ёки малла рангли ахлат;
Сийдик ранги тўқлашиши;
Тез толиқиш, чарчоқлик;
Доимий кўнгил айниши. Баъзида қусиш ҳолатигача;
Иштаҳа йўқолиши. Унинг сабаби кўп ҳолларда — оз миқдордаги овқат тановулидан кейин ҳам ошқозон тўлиб қолгандай туйилиши;
Мушак ва бўғимларда оғриқ. Худди грипп аломатидек;
Ҳарорат кўтарилиши. Баъзан белгисиз, субфебрил даражагача;
Тери ва кўз олмасининг енгил сарғайиши.

Юқоридаги аломатларнинг барчаси бир вақтда содир бўлиши шарт эмас. Бундан ташқари, улар том маънода бир неча кунга чўзилиши мумкин. Агар шу давр бошқа касаллик билан хасталаниш — масалан, ОРВИ — пайтида рўй берса, гепатит С’нинг белгиларини умуман пайқамай қолиш ҳам мумкин. Сўнгра ўткир давр якунланиб, кейингиси — сурункали гепатит С бошланади.

Гепатит С’нинг сурункали даврини қандай пайқаш мумкин?

У ўзини яққол намойиш қилиши учун жигарни кенг эгаллаб олмагунча сурункали давр йиллаб ва ҳаттоки ўн йиллаб чўзилади. Гепатит С’ни бу даврида таниб олиш оғир даврига қараганда янада қийинроқ. Аммо инсон ўзидаги ўзгаришларга яхшилаб эътибор қаратса, бунинг иложи бор.

Юқорида келтирилган аломатларга қўшимча равишда бир неча белгилар пайдо бўлади:

Осон пайдо бўлувчи кўкаришлар. Қон ивиши омиллари жигарда ишлаб чиқарилади. Агар унинг ишида носозликлар пайдо бўлса, қон ивиши ёмонлашади.
Қон кетиши. Кичик тирналишлардан ҳам узоқ вақт қон оқиши мумкин. Бунинг сабаби ҳам жигар фаолиятидаги камчиликлардир.
Бесабаб қичишиш ва тошмалар юзага келиши. Тананинг ҳар қайси қисмида кузатилиши мумкин, лекин аксарият ҳолларда елка-бел, кўкрак соҳаларида, қўлларда пайдо бўлади.
Оёқларнинг тез-тез шишиши.
Бир қарашда сабабсиз бошланган вазн ташлаш.
Ўргимчак ангиомаси. Бу тери остида пайдо бўлувчи қон томирларининг кластер шаклида тўпланиб қолишининг номи бўлиб, худди ўргимчак тўридаги сингари бир нуқтадан тарқалган бўлади.

Агар сиз келтирилган белгиларнинг ҳеч бўлмаса 2-3тасини ўзингизда кузатган бўлсангиз, бу зудлик билан тиббий текширувдан ўтиш кераклигини англатади.

Гепатит С гумони юзага келганда нима қилиш керак?

Биринчи навбатда терапевтга кўриниш лозим. У сизнинг шикоятларингизни тинглаб, ўринли деб топса, сизни бир неча текширувларга юборади. Катта эҳтимол билан улар таркибида — «жигар синовлари» деб аталувчи ҳамда гепатит вирусларига қарши антителани аниқлаш учун қон таҳлили ва қорин бўшлиғи органларининг ультра товуш текшируви мавжуд бўлади.

Агар гумонлар тасдиқланса, терапевт сизни шифокор-инфекционист ёки гепатитни даволаш билан шуғулланувчи гепатологга юборади.

Яхши янгилик: С гепатитини даволашнинг иложи бор.

90 фоиз беморлар атиги бир неча ой давом этувчи дори-дармонлар қабулидан сўнг саломатлигини тиклаб олади.

Фақат ёдда тутинг: самарали даволаш йўлини фақат шифокор аниқлайди. Гап шундаки, гепатит С вируси бир неча генотипларга эга бўлиб, уларнинг ҳар бири индивидуал тартибдаги ёндашувни талаб қилади.

Даволаш курсини жигарни тиклаб бўлмайдиган ҳолатга келгунига қадар вақт йўқотмасдан бошлашга улгуриш ҳам муҳим.

Кимлар гепатит С учун текширувдан ўтишлари лозим?

Хавф гуруҳидасиз, агар сиз:

бегоналар қони ва игналар билан бевосита алоқада бўлувчи тиббиёт муассасида ишласангиз;
бетартиб жинсий ҳаёт тарзига эга бўлсангиз;
пирсинг ёки татуировкангиз бўлса ва хизмат кўрсатувчининг бир марталик ёки стерилланган асбоблардан фойдаланганини аниқ билмасангиз;
гигиена даражаси шубҳали салонларда маникюр ёки педикюр хизматидан фойдаланган бўлсангиз;
сизга қон қуйишган бўлса;
турмуш ўртоғингиз гепатит С биан зарарланган бўлса;
онангиз гепатит С билан зарарланган бўлса;
қамоқда ўтириб чиққан бўлсангиз.

Гепатит С юқтириб олмаслик учун нима қилиш керак?

Касаллик юқишининг асосий йўли қон орқали рўй беради. Баъзи ҳолларда жинсий йўл орқали ва туғруқ жараёнида онадан болага ўтиши мумкин, аммо бу жуда кам учрайди.

Гепатит С қуйидаги йўлларда юқмайди:

овқат, сув, кўкрак сути орқали;
сўзлашув, қучоқлашиш, ўпишиш, бир идишдан фойдаланиш орқали;
чивинлар ва бошқа ҳашаротлар орқали.
Энг муҳим қоида бу гигиенага риоя қилиш ва бегона қондан эҳтиёт бўлишдир:
Шприц ва бошқа инсонларнинг биоматериаллари билан ишлаш жараёнида қоидаларга амал қилинг;
Жамоат жойларида тирналишлар орттирмасликка ҳаракат қилинг. Чунки сиздан олдин бошқа бир одам ҳам тирналган бўлиши мумкин;
Тиш тозалаш воситангиздан бошқалар фойдаланишига йўл қўйманг;
Гўзаллик салонлари гигиенасига диққатли бўлинг;
Гиёҳванд моддалар истеъмол қилманг.

Ва яна бир бор эслатамиз: гепатит С — давоси бор касаллик. Аммо энг яхшиси унга йўлиқмаслик. Эҳтиёткор ва диққатли бўлинг.

Источник